از ظروف پلاستیکی، بطریها، کیسهها گرفته تا اسباب بازیهای پلاستیکی. به هر کجا که نگاه کنیم محصولات پلاستیکی زیادی میبینیم که از پلی اتیلن ساخته شده است. پلی اتیلن یکی از محبوبترین مواد گرمانرم است که امروزه در دسترس است و در بسیاری از صنایع برای ساخت و تولید محصولات متنوع مورد استفاده قرار میگیرد. اما ، پلی اتیلن چیست؟ از چه چیزی ساخته شده است؟ چگونه پلی اتیلن را پردازش کنیم؟
پلی اتیلن یک ترموپلاستیک سبک وزن و بادوام با ساختار متغیر کریستالی است. این ماده یکی از پلاستیکهای پرمصرف در جهان است (به طوری که سالانه دهها میلیون تن از این ماده در سراسر جهان تولید میشود). از پلی اتیلن در مصارف مختلف برای فیلمها، لولهها، قطعات پلاستیکی و … در صنایع مختلف (بستهبندی، خودرو، برق و غیره) استفاده میشود. پلی اتیلن از پلیمریزاسیون مونومر اتیلن (یا اتن) ساخته میشود. فرمول شیمیایی پلی اتیلن(C2H4) است.
پلی اتیلن با افزودن یا پلیمریزاسیون رادیکال مونومرهای اتیلن (الفین) ساخته میشود. (فرمول شیمیایی اتن – C2H4). برای انجام پلیمریزاسیون پلی اتیلن از کاتالیزورهای زیگلر-ناتا و متالوسن استفاده میشود.
پلی اتیلن از خانواده پلیمرهای پلی الفین است و بر اساس تراکم و شاخه طبقه بندی میشود. متداولترین انواع پلی اتیلن عبارتند از:
پلی اتیلنهای شاخهای که به دو دسته زیر تقسیمبندی میشوند:
پلی اتیلن با چگالی کم (LDPE)
پلی اتیلن خطی با چگالی کم (LLDPE)
پلی اتیلنهای خطی خود به دو دسته مختلف تقسیمبندی میشوند:
پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE)
پلی اتیلن با وزن مولکولی فوق العاده بالا (UHMWPE)
پلی اتیلن متقاطع (PEX یا XLPE)
علاوه بر دستهبندی ذکر شده در بالا، پلی اتیلن در انواع دیگر نیز موجود است مانند:
پلی اتیلن با چگالی متوسط (MDPE)
پلی اتیلن با چگالی بسیار کم (VLDPE)
پلی اتیلن با وزن مولکولی بالا (HMWPE)
پلی اتیلن فوق العاده کم وزن مولکولی (ULMWPE)
پلی اتیلن کلردار (CPE)
پلی اتیلن سبک یا پلی اتیلن با چگالی کم یا LDPE مخفف Low Density Poly Ethelene، یک پلیمر نیمه سخت و نیمه شفاف است. این نوع پلی ایتیلن در مقایسه با HDPE، دارای درجه بالاتری از شاخههای زنجیرهای جانبی کوتاه و بلند است. پلی اتسلن سبک در فشار بالا در بازه ۱۰۰۰-۳۰۰۰ بار و در بازه دمایی ۸۰-۳۰۰ درجه سانتیگراد از طریق فرآیند پلیمریزاسیون رادیکال آزاد تولید می شود. LDPE از ۴۰۰۰ تا ۴۰،۰۰۰ اتم کربن تشکیل شده است که دارای شاخههای کوتاه زیادی است.
دو فرآیند اساسی که برای تولید پلی اتیلن با چگالی کم استفاده می شود:
مسیرهای اتوکلاو یا لوله ای همزن.
راکتور لولهای. که این روش به دلیل سرعت بالای تبدیل اتیلن، نسبت به مسیر اتوکلاو اولویت پیدا کرده است.
پودر فوکو یا آزودی کربنامید،ADCA، ADA یا آزو(بیس) فرمامید، یک ترکیب شیمیایی با فرمول مولکولی C2H4O2N4 است. این ترکیب پودری به رنگ زرد تا نارنجی متمایل به قرمز، بی بو و کریستالی می باشد; استفاده گسترده ای در پلیمرها و پلاستیک های فوم شده دارد و اولین بار توسط شخصی به نام برایدن در سال 1959 معرفی شده است.
پودر فوکو وکاربرد آن
همانطور که گفتیم پودر فوکو یا آزودی کربنامید به صورت پودر کریستالی متمایل به زرد تا نارنجی ظاهر می شود، شاید برایتان جالب باشد که رنگ این ترکیب به اندازه ذرات آن بستگی دارد. جرم مولی آن 116.08 گرم بر مول و دمای ذوب آن 225 درجه سانتی گراد (معادل 43 درجه فارنهایت یا 498 کلوین) می باشد. این ترکیب از نظر اسیدیته ماده ای خنثی متمایل به قلیایی بودن است و PH آن حدود 7 الی 7.5 می باشد.
پودر فوکو ترکیبی غیرسمی، بدون بو و دارای پایداری عالی در ذخیره سازی است. ADCA مقرون به صرفه ترین و پرمصرف ترین ماده فوم دهنده شیمیایی آلی در بین تمامی فوم دهنده های صنعتی است. به دلیل قابلیت پخش مطلوب، حجم بالای گاز و خاصیت غیر سمی، بی بو و غیرآلاینده بودن پودر فوکو، دامنه کاربرد آن در صنایع مختلف بسیار گسترده یافته است.
پودر فوکو در دو مرحله و از طریق واکنش اوره با هیدرازین و تشکیل بیوره و به دنبال آن از طریق اکسیداسیون با کلر یا اسید کرومیک تولید می شود:
2 OC (NH2)2 + N2H4 ➝ H2NC(O)-N(H)-C(O)NH2+2 NH3
H2NC(O)-N(H)-N(H)-C(O)NH2+Cl2 ➝ H2NC(O)-N=N-C(O)NH2+2 HCl
پودر فوکو چه کاربردی دارد؟
در حالت کلی کاربردهای پودر فوکو را می توان شامل مواردی به شرح زیر دانست:
پودر فوکو وکاربرد آن
عامل دمیدن یا فوم دهنده
کاربرد اصلی آزودی کربنامید یا پودر فوکو در تولید پلاستیک های فوم دار و به عنوان یک عامل دمنده است. تجزیه حرارتی آزودی کربنامید گازهای نیتروژن (N2)، مونوکسید کربن (CO)، دی اکسید کربن (CO2) و آمونیاک (NH3) را تولید می کند که به صورت حباب در پلیمر به دام می افتند و یک ماده کف کرده را تشکیل می دهند.
آزودی کربنامید در صنایع تولید پلاستیک، چرم مصنوعی و سایر صنایع نیز استفاده می شود و در این موارد هم می تواند به صورت خالص و هم به صورت اصلاح شده مورد استفاده قرار گیرد. ایجاد هر گونه تغییر در ساختار این ترکیب بر دمای واکنش آن تاثیر می گذارد. آزودی کربن خالص معمولا در دمای 200 درجه سانتی گراد واکنش نشان می دهد. در صنایع پلاستیک، چرم و سایر صنایع، آزودی کربنامید اصلاح شده (متوسط دمای تجزیه 170 درجه سانتی گراد) حاوی مواد افزودنی است که واکنش را تسریع می کنند یا باعث می شوند که این ترکیب در دماهای پایین تر واکنش نشان دهد.
نمونه ای از استفاده از آزودی کربنامید یا پودر فوکو به عنوان یک عامل دمنده در ساخت فوم های پلی وینیل کلراید یا PVC و EVA-PE است، در این صنایع پودر فوکو در دماهای بالا به گاز تبدیل می شود. فوم پلی وینیل کلراید ماده ای دارای خاصیت کشسان یا فنری است و روی سطوح صاف لیز نمی خورد; از این رو استفاده از آن به عنوان زیرانداز فرش و کفپوش بسیار مفید است. تشک های تجاری یوگا و زیراندازهای ورزشی ساخته شده از فوم پی وی سی از دهه 1980 تولید شده و در دسترس قرار گرفتند. این ماده با تولید خود باعث شده که انواع حصیرها از زیر فرش ها جمع شده و موادی با مزایای بالا جایگزین آنها شوند.
افزودنی غذایی
به عنوان یک افزودنی غذایی، پودر فوکو یا آزودی کربنامید به عنوان ماده سفید کننده آرد و حالت دهنده خمیر استفاده می شود. این ترکیب با آرد مرطوب به عنوان یک عامل اکسید کننده واکنش نشان می دهد محصول اصلی از این واکنش بیوره (biurea یا C2H6N4O2) است که در طول پخت پایدار است. محصولات جانبی (ثانویه) واکنش شامل سمی کارباید و اتیل کاربامات است. پودر فوکو با E نامبر E927 شناخته می شود. بسیاری از رستوران های فعال در زمینه ارائه غذاهای فوری یا فست فودها، این افزودنی غذایی را در پاسخ به تبلیغات منفی علیه این ترکیب حذف کرده اند.
مزایا و معایب پودر فوکو
پودر فوکو یک ترکیب شیمیایی دارای خواص و مزایایی به شرح زیر است:
1- راندمان تولید گاز آن بالاست. این محصول دارای خلوص فوق العاده، راندمان گاز بالا، نسبت عملکرد و همچنین نسبت به قیمت آن است و در صنایع مختلف استفاده از آن به عنوان عامل فوم دهنده، ترکیبی دارای راندمان بالا محسوب می شود.
2- کیفیت پایدار، کیفیت این محصول پایدار بوده و این موضوع به خصوص در مورد استفاده از پودر فوکو به منظور نیاز کیفی به این محصول بسیار حائز اهمیت است. کیفیت پایدار آزودی کربنامید سبب کاهش ضایعات حاصل از واکنش های شیمیایی این ماده در صنایع مختلف نیز می شود.
3- پراکندگی مطلوب، محصولات تهیه شده با استفاده از پودر فوکو به دلیل پراکندگی خوب و قابلیت توزیع بالای این ماده حباب های یکنواختی هستند، احساس خوبی ایجاد می کنند و از نظر ظاهری نیز کیفیت بالایی دارند.
4- سازگاری بالا پس از تجزیه، این ترکیب شیمیایی پس از تجزیه به شکل بی رنگ، بی بو و بی مزه درآمده و بدون آلودگی است.
5- افزودنی غذایی مجاز و غیر سمی، هر چند که در دهه های اخیر در مورد افزودن پودر فوکو به مواد غذایی تبلیغات منفی بسیاری انجام شده است اما این ماده در تماس با مواد غذایی هیچ گونه سمیتی ایجاد نمی کند و مجاز برای استفاده در ترکیب مواد غذایی است.
شرایط نگهداری پودر فوکو
در گزارشی در سال 1999، سازمان بهداشت جهانی قرار گرفتن در معرض آزودی کربنامید یا پودر فوکو در محل هایی که این ماده در آن ها به صورت خام تولید یا مورد استفاده قرار می گیرد را با “مسائل تنفسی، آلرژی و آسم” مرتبط دانست. اما داده های موجود تنها به این محیط های شغلی محدود می شود و قرار گرفتن عموم مردم در معرض آزودی کربنامید به دلیل فقدان اطلاعات موجود قابل ارزیابی نیست. WHO در این مورد نتیجه گیری کرده است که “سطح خطر تنفسی این ترکیب نامشخص است; بنایراین قرار گرفتن در معرض آن باید تا حد امکان کاهش یابد.” از این رو به تمام صنایعی که از پودر فوکو برای تولید انواع محصولات خود به صورت خام استفاده می کنند و مجبور به ذخیره این ماده در انبار هستند توصیه می شود که آن را در فضایی جداگانه و به دور از نیروی انسانی مشغول به کار دپو کنند.
اداره بهداشت و ایمنی بریتانیا، آزودی کربنامید یا پودر فوکو را به عنوان یک ماده حساسیت زای تنفسی (یکی از علل احتمالی آسم) در محیط های کار شناسایی و تعیین کرده و از این رو تولیدکنندگان این ترکیب شیمیایی را ملزم کرده است که بر روی ظروف حاوی پودر فوکو خالص از برچسب “ممکن است با استنشاق باعث ایجاد حساسیت شود” استفاده نمایند.
پودر فوکو از نظر اندازه ذرات دارای تنوع بالایی می باشد (اندازه ذرات این ترکیب می توانند از 3 تا 5 میکرون (میکرومتر) متفاوت باشد) و در هر صنعت استفاده از اندازه خاصی از آن مورد ترجیح است.
© تمامی حقوق برای شرکت پترو بامداد آذران محفوظ است.